Ebeveyn Tükenmişliğine Dair Şaşırtan Sevindirici Haber

Ebeveyn Tükenmişliğine Dair Şaşırtan Sevindirici Haber

   Çocuk sahibi olmak bazen süresini sizin belirlemediğiniz, kazanamayacağınız bir yarışta koşmak gibi hissettirir. Günümüzde ebeveynlik, genellikle bunalmış ve tatminsiz hissetmekle karakterize edilir; “Çocuk Sahibi Olmak Ebeveynlerin Mutluluğunu Nasıl Çalar?” gibi manşetler ve “ Eğlence Yok” gibi kitaplarla daha da şiddetlenen iki duygu. Evet, çocuklarınızı seviyorsunuz ama bazen ebeveyn olmaktan nefret ediyorsanız yalnız değilsiniz.

  Bazı ebeveynler içinse bu his gelip geçici bir ruh hali değil daimi bir ebeveyn tükenmişliğinin bir parçası. Bu durum iş hayatındaki tükenmişlikle pek çok ortak nokta barındırır; yüksek yorgunluk seviyesi, yetersizlik hissi ve duygusal kopma. Ne var ki tükenmişliğe neden olan işi bırakabilirsiniz ama ebeveynliği bırakamazsınız. Yine işle alakalı tükenmişlikten farklı olarak ebeveyn tükenmişliği dışardan gelen baskıdan çok kişinin kendi kişisel özellikleriyle ilgilidir. Muhtemelen şaşıracaksınız ama bu iyi bir şey.

   Ebeveyn tükenmişliği kavramını geçen yıl yayımlanan çalışmada ilk kez tanımlayan psikoloji araştırmacısı Moïra Molajikczak ( çalışmanın yazarlarından biri ve Belçika Université Catholique de Louvain’de profesör) “ Tükenmişliğin ebeveynin maddi kaynakları, çocuk sayısı, bir partnerin varlığı ve ya yokluğu gibi sosyo-demografik faktörlerle açıklanabileceği beklentisindeydik.” diyor.Bu koşulsal faktörler tükenmişliğin ortaya çıkmasında katkıda bulunsa da Mikolajczak ve meslektaşları kişisel özelliklerin daha fazla risk oluşturduğunu gördü. Profesör ironik bir şekilde, “ebeveyn olmayı dört gözle bekleyen ve bunun için elinden geleni yapan” kişilerin tükenmişlik yaşama riskinin daha yüksek olduğunu söylüyor. Tutarsız ebeveynlik tarzı, kendi ebeveynleriyle bağ kurma sorunu hikayesi, ailede düzensizlik ve yardım istemede zorlanma tükenmişlikle ilişkilendirilen diğer kişisel özellikler.

Evet, çocuklarınızı seviyorsunuz ama bazen ebeveyn olmaktan nefret ediyorsanız yalnız değilsiniz.

Genel olarak bu sonuç araştırmacıları memnun etti. “Bu sonuçlar bizi aşırı keyiflendirdi çünkü bu, bu ebeveynlere gerçekten yardım edebileceğimiz anlamına geliyordu.”diyor Mikolajczak. “Dışsal faktörleri değiştirmek daha zordur. Oysa bunlar geliştirilebilirdi.”

Tükenmişliğin kıyısında hisseden ebeyenler araştırmanın bulgularından faydalanabilirler. Eğer krizin çok yaklaştığını hissediyorsanız bu stratejileri zihinsel ve duygusal yenilenme fırsatı olarak görebilirsiniz.

1-) Zamanınızı Tüketen Şeyleri Ortadan Kaldırın

   Mikolajczak ve meslektaşları kendilerinden ve çocuklarından beklentileri daha yüksek olan eğitimli ailelerin tükenmişlikle daha fazla ilintili olduklarını gördüklerinde şaşırdılar. “ Pek çok ebeveyn gerçekten çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmek istiyor.” diyor Mikolajczak. “ Çocuklarının organik beslemesini, okul dışında iki ya da üç aktivitelerinin olmasını istiyorlar ve bu o kadar zaman alıyor ki, neyin önemli olduğunu unutuyorlar.” Mikolajczak mükemmellik baskısı hisseden ebeveynlerin bir adım geride durarak bir haftalarını gözden geçirmelerini öneriyor. “ Ne kadar süre araç kullanıyorsunuz? Karmaşık yemekler için ne kadar zaman harcıyorsunuz? Çocuklarınız için iyi olduğunu düşündüğünüz ama keyif almadığınız şeyler için ne kadar zaman ayırıyorsunuz? Çocuğunuzla mutlu zaman geçirebilmek için bazı şeyleri programdan çıkarın. Bu kadar yoğun bir programın çocuğunuzu da tükenmişlik tehlikesiyle karşı karşıya getirdiğinin farkında olun.”

2-)Yardım Alabileceğiniz Anları Belirleyin 

   Huzurlu Ebeveynler , Mutlu Çocuklar kitabının yazarı klinik psikolog Laura Markham, “Ebeveynlerin tükenmişliği, algılanan yükünüz, bununla başa çıkmak için gerekli kişisel kaynaklarınızı aştığında meydana gelir” diyor. Bu noktaya ulaşmadan önce, sizin “son damlanızı” bulmaya çalışın. Günün belirli bir saatinde araç kullanırken, yemek hazırlarken veya banyo saati olabilir. Her ne olursa olsun, yapmanız gereken iş gücünüzü aşıyorsa yardım isteme zamanıdır. Kendinizi direnirken bulursanız, kaçınmanızın bir tükenmişlik belirtisi olduğunu kabul edin. Mikolajczak’ın ortak yazarlarından biri ve Université Catholique’de bir psikoloji araştırmacısı olan Isabelle Roskam, tükenmişlikle uğraşan ebeveynlerin genellikle sorunlu alanları belirlemek veya çok fazla hale gelen görevleri devretmekte zorlandığını söylüyor. “Genellikle başkası yapamaz korkusu da vardır.”

Mikolajczak der ki , ebeveynler aynı zamanda “ters etki yaratacak şekillerde” yardım isteyebilirler. Suçluyorlar :“Sana ihtiyacım olduğunda asla orada değilsin.” “Bunu her zaman üzerime yıkıyorsun.” veya doğrudan istemeden ima ediyorlar. Neye ihtiyacınız olduğu konusunda açık ve net olduğunuzdan emin olun.

3-)Çatışmaları Nasıl Ele Aldığınıza Dikkat Edin

   Ebeveyn mutluluğunun veya memnuniyetinin yaygın akademik ölçüsü, etkililiktir – sıradan bir insanın terimleriyle, bu ebeveynlik işinde oldukça iyi olduğunuzu hissetmek. Tersine, rollerinde yetersiz hisseden ebeveynlerin de tükenme olasılığı daha yüksektir. Mikolajczak ve Roskam, çalıştıkları ebeveynlerde daha az etkili ebeveynliğin üç unsurunu buldular: tutarsızlık, zorlama ve tartışma.

   Roskam, “Pozitif ebeveynlikte ebeveynin tutarlı bir rolü vardır ve çocuk çeşitli bağlamlarda sınırların ne olduğunu bilir” diye açıklıyor. Bir ebeveyn tutarsız olduğunda, çocuk isteklerini tekrarlamayı, sızlanmayı ve sürekli olarak kuralları zorlamayı öğrenir. Zorlama uygulayan ebeveynler bağırır, cezalandırır ve tehdit eder ve hem ebeveyn hem de çocuk, ikisinin de kazanamayacağı bir oyunda son zaferi elde etmeye çalıştıkça çatışmalar tırmanır.

4-)“Genellikle başkası yapamaz korkusu da vardır.”

   Ebeveynliklerinde kendilerini etkili hisseden ebeveynler, aksine, kontrol yerine bağ kurmayı önceliklendirme eğilimindedir ve disiplini, bir çocuğu yanlış yaptığı için cezalandırma aracı değil, çocuğa dış dünyanın katkıda bulunan bir üyesi olmasını öğretmenin yolu olarak görürler. Çocuk yetiştirmenin evrensel bir yolu olmadığını biliyorlar ve her seferinde tam olarak doğru olmasa bile o anda tepki vermek konusunda rahatlar.

5-)Seçimlerinizin Farkında Olun

Çocuğunuzun programının kurbanı değilsiniz. Markham, “Diğer insanların yaşamlarının doğru veya sürdürülebilir olmayan bu görüntülerini görüyoruz ve örneğin evde Netflix izlerken çocukları da kendilerini eğlendirmeyi öğrenen (ve bunu yaparken can sıkıntısından şikayet ederler veya kardeşleriyle tartışırlar) ebeveynler yerine, genellikle hareket halindeki ailelere ait görüntüleri düşünüp kararlar alıyoruz.” diyor.

Hafta sonunuz çocukların aktiviteleriyle doluysa ve aşırı heyecanlı çocuklarla eve uzun bir yolculukla sona eriyorsa, sizi oraya getiren seçimler yaptınız. Önünüzde iki yol var: Ya yüklendiğiniz sorumlulukları azaltın ya da onları yapmak zorunda olduğunuz şeyler değil, yapmak istediğiniz şeyler olarak kabul edin.

6-)Sonuçlara Odaklanmayı Bırakın

Söz konusu ebeveynlik kaynaklı stres olduğunda, Markham “algımız önemlidir” diyor. Günün nasıl geçeceğiyle ilgili, çocuğumuzun performansından ve hatta ailemizin yaptığımız yemeğe tepkisiyle ilgili belli beklentilerimiz olduğunda, stres seviyemiz artar ve daha da kötüsü, kendi mutluluğumuzun, kontrol etmediğimiz bir şeye bağlı olmasına izin veririz.

“Tükenmişlik talepler ve ödüller arasındaki dengesizliktir” diyor Markham “Talepleri azaltabilirsiniz ama aynı zamanda ödülleri de arttırabilirsiniz.”. Antremana giderken geçirdiğiniz zamana antrenmanın kendisinden daha fazla önem verin ya da “geceleri bir çocukla karanlıkta uzanmak ve dinlemek için birkaç dakikanızı ayırın” diyor. “Söylediklerine tepki vermeye ya da düzeltmeye çalışmayın,yalnızca orada olun.”

Çeviri: Türkan DEMİR