Sınırlar Koyun
Çocuklarımızla ilişkimizde sınırlar koymak, pozitif ebeveynlikte başarının anahtarıdır. Sınırlarımızın olması ve bunları uygulamamız, saygı gördüğümüzü ve ilişkideki ihtiyaçlarımızın karşılandığını hissettirdiğinden sabırlı ve sakin kalmamızı sağlar. Ne zaman yeni bir sınır belirlemeniz gerektiğini bilmenin iyi bir yolu, tekrarlayan bir davranış veya durum yüzünden bıkkın, sabırsız veya kızgın hissettiğiniz zamandır. Akşam yemekleri, çocuğunuz sürekli kucağınızda oturmak istediğinden ve yiyemediğiniz için bir eziyete mi dönüşüyor? Eğer öyleyse, kuralı koyun: Yemeklerde herkes kendi sandalyesinde oturacak. Kucak isteyen yemeğin bitmesini bekleyecek.
Çocuğunuz her sabah ilk iş olarak siz gözlerinizi daha açmadan oyuncak bebek oynamanız için yalvardığı için kızgın mı hissediyorsunuz? O zaman onunla oynamadan önce 10 dakika oturup kahve içeceğinizi bilsin. Çocuğunuz şikayet edecek mi? Büyük olasılıkla. Ama aynı zamanda sizin de ihtiyaçlarınızın olduğunu öğrenmeye başlayacaktır. Eğer kendi ihtiyaçlarınız karşılanırsa daha iyi bir ebeveyn olursunuz ve çocuğunuza da ilişkilerinde kendi ihtiyaçlarını savunması için harika bir örnek olursunuz.
İşbirliği için Bağ Kurun
Çocukken geçici bir öğretmeniniz olduysa bilirsiniz. Öğrenciler onları dinlemez. Çocukların bir yetişkinin sözünü dinlemesi için onunla bağ hissetmesi gerekir. Bu iyi bir şeydir; çocuğunuzun bir yabancının söylediklerini yapmasını istemezsiniz. Fakat bu, şu anlama da gelir: Çocuğunuz size yakın hissettiğinde sözünüzü dinler. Ceza vermenin olumsuz tarafı budur. Çocuğunuzla aranıza girer, bağınızı zayıflatır ve istediğiniz şeyi yapma olasılığını azaltır. Çocuğunuzun davranış sorunu varsa çocuğunuzla bağınızı güçlendirmek için biraz daha çaba sarf edin. Çok uzun zaman harcamanız gerekmez ama sık olmalı ve odaklanmalısınız. Çocuğunuzla günde 15 dakika özel, telefonsuz zaman bile bağlantınızı her zamankinden daha güçlü hale getirebilir.
Katı Ama Sevgi Dolu Olun
Kararlı ve çocuklarınızdan yüksek beklentiler içerisinde olup aynı zamanda sevgi dolu da olabilirsiniz. Sizin için hangi kuralların önemli olduğunu belirleyin, bunu çocuklarınızla paylaşın ve bu kuralları uygularken tutarlı olun. Pozitif ebeveyn olmak çocuğunuzun tepenize çıkmasına izin vermek değildir. Çocuklarınıza kuralları hatırlatmanız gerektiğinde sakin ve sevgi dolu bir tonda kalmaya çalışmaktır.
Ayıplamaktan Kaçının
“6 yaşındasın, bebek gibi davranma!”
“Odan leş gibi, gidip temizle.”
“Niye beni dinlemiyorsun? O kadar mı zor?”
Tüm bu ifadeler kınama barındırıyor ve çocuklarınızın kötü hissetmesine neden olurlar. Doğal olarak öz saygıları üzerinde olumsuz bir etkisi olur ve çocuğun kimliğini hedeflediği için etkili de olduğu söylenemez. Eğer çocuğa sürekli bebek gibi davrandığı söylenirse bunu içselleştirir ve daha fazla öyle davranmaya başlar. Eğer ona yaramaz olduğunu söylerseniz yaramaz olduğunu düşünecek ve öyle davranacaktır. Onu utandırmadan yalnızca davranışına odaklanarak neyin uygunsuz olduğunu söyleyin.
Doğal Sonuçlardan Faydalanın
Çocuğu cezalandırmak onun gözünde sizi düşmanlaştırır ve eğer verilen ceza, davranışıyla doğrudan ilgili değilse kafa karıştırıcı olabilir. Cezalandırmak yerine davranışlarının doğal sonuçlarından faydalanmaya çalışın. Diyelim ki ufak çocuğunuza yağmur botlarını giymesini söylediniz ve reddetti. Bunun doğal sonucu dışarda ayaklarının ıslanmasıdır. Bir sonraki sefer bunu reddettiğinde ona giymezse dışarı çıkamayacağını söylemektense ayaklarının önceki sefer ıslandığını hatırlatmanız daha etkili olacaktır.
Mantıklı Sonuçlardan Faydalanın
Doğal sonuçlar sizi çocuğunuzla karşı karşıya getirmediğinden idealdir fakat öte yandan her zaman kısa vadeli işinize yarayabilecek bir doğal sonuç olmayabilir. Örneğin çocuğunuz legolarıyla oynadıktan sonra üstüne birileri yanlışlıkla basmasın diye ortadan kaldırmasını isteyebilirsiniz. Legolarını toplamamasının uzun vadede sonucu bazı parçaların kaybolması olabilir. Bu, haftalar ya da aylar sürebilir ve sizin o kadar sabrınız olmayabilir. Bu tip durumlarda davranışının mantıklı sonuçları üzerinde düşünün ve bunu kızmadan söyleyin. Örneğin siz bir lego parçasının üzerine basabilir ve onu oyuncak sepeti yerine çöp sepetine atabilirsiniz.
Olumlu Pekiştireç Kullanın
Çocuğunuz ayakkabılarını ayakkabılığa mı koydu? Kız kardeşinin ödevine mi yardım etti? Fark ettiğinizi gösterin. Olumsuz davranışı eleştirip olumlu bir şey yaptığında kendi kendinize gülümsemekle yetinmeyin. Olumlu davranışının daha çok dikkat çektiğini hissettirin.
Bol ödüllü bir sisteme ihtiyacınız yok, sadece gördüğünüz şeyi söyleyin. Örneğin “Ben söylemeden ayakkabılarını ayakkabılığa koymuşsun. Çok düşünceli bir davranış” ya da “ Kız kardeşine yardım ettiğini gördüm. İnsanları önemsiyorsun.” gibi ifadeler kullanabilirsiniz. Bu tür ifadeler hem olumlu davranışları fark ettiğinizi hissettirecek hem de öz benliğine dair olumlu bir algının oluşmasını sağlayacaktır.
Saygı Konusunda Model Olun
Çocuklar bizim yaptıklarımızı kopyalarlar. Eğer başkalarına saygılı olmasını bekliyorsak biz de onlara saygı göstermek zorundayız. Eğer “lütfen” demelerini istiyorsak biz de “lütfen” demeliyiz. Eğer işiniz bitene kadar sizi beklemesini istiyorsanız onlardan bir şey isteyeceğiniz zaman oyuna ara verdikleri anı bekleyin. Kardeşlerine nazik davranmasını istiyorsanız siz de ona karşı nazik olun. Yoğun tempolu hayatlarımızda bunları uygulamak zor olabilir ama çocuklar etraflarındaki her şeyi özümserler ve buna onlara nasıl davrandığımız da dahildir.
Empati Kumaya Çalışın
Bazen çocuklarımız sırf bizim hayatlarımız zorlaşsın diye uğraşıyormuş gibi görünür. Ne var parkta uslu uslu oynasalar da hep beraber güzel zaman geçirseniz? Oysa ki her zaman bir sebep vardır. Bazen açlık ya da yorgunluk gibi hemen anlaşılabilecek bir sebeptir bazen de okulda yaşadığı sıkıntılar gibi biraz daha karmaşık bir durumdur. Eğer olumsuz davranışın ardındaki sebebi bilirseniz ona nazikçe yaklaşmanız için gereken empatiyi kurmanız da kolaylaşacaktır. Ne olduğunu anlayamazsanız da bir sebebi olduğunu bilin. Çocuğunuz sizi her şeyden çok sever ve sizi memnun etmek ister o yüzden yaramazlık yapıyorsa mutlaka bir nedeni vardır.
Mola Vermeyin Devam Edin
Pozitif ebeveynliğin amacı hem çocuğunuzla iyi bir ilişki kurmak ve bunu devam ettirmek hem de iyi bireyler yetiştirmektir. Mola yöntemi çocuğumuzun davranışıyla baş edemediğimiz ve olumsuz yönlerini görmek istemediğimiz mesajını verir. Onları bizden uzaklaştırır. Oysa çocuğunuzun yanında olmaya devam etmek sizi yakınlaştırır. Çocukların en büyük ihtiyacı o günkü davranışları nasıl olursa olsun anne babaları tarafından sevilmek ve kabul görmektir. Devam etme yöntemi her zaman hoş olmayabilir. Hadi sarılalım, birlikte resim yapalım modunda gerçekleşmeyebilir. Çocuğunuz ağlayabilir, öfke patlaması yaşayabilir. Siz bu sırada ona neden parktan erken dönmek zorunda açıklıyor olabilirsiniz. Devam etmek herkesin gülümseyeceği ve mutlu olacağı anlamına gelmez. Ama çocuğunuzun sevildiğini hissettiği, hep yanında olacağınız ve her tür durumla başa çıkabildiğiniz mesajını verdiğiniz anlamına gelir.
https://www.mother.ly/child/positive-parenting-and-discipline
Cristina Clemer
Çeviri: Türkan DEMİR
